Levend gewaarzijn, weten wie je bent

Het is 04.42, de tweede keer dat ik uit bed ga. De eerste keer was twee uur eerder. Toen ging ik maar thee drinken en gewoon even zitten. Ik kon niet slapen, mijn systeem had andere plannen. Ik ging wat experimenten doen, deed mijn ogen dicht en ervaarde het moment. Maar zonder iets te willen pakken, te zoeken of te willen vinden. Het werd iets ongrijpbaars, iets onvindbaar en daardoor juist iets tastbaars en levendigs om te ervaren. De term ongrijpbaar gewaarzijn (onvindbaar) en levend gewaarzijn blijven bij me. Het helpt me om voorbij het denken te gaan, pas dan ervaar ik het contact met mijn natuurlijke staat van zijn. Mijn (ons) levend gewaarzijn. Deze blog gaat hierover, over het spirituele pad en onze onderlinge verbondenheid. 

Dankbare momenten

Tijdens het schrijven van deze zinnen voel ik me ruimer en meer aanwezig. Ik ervaar dat de wereld (als ik even mijn ogen open doe) in mij opkomt en niet andersom. In retraites hoor ik al jaren dat het denken, voelen, sensaties en zelfs de wereld in ons plaatsvindt. Iets levendigs is. Ik snapte het en soms ervoer ik het maar vaak niet. Nu wel en dat is pure genade (grace). Ik voel dat alles op komt in mij, in het altijd aanwezige ongrijpbare, onvindbare en aanwezige mij. Alsof er een enorme rust en ruimte om alle ervaringen heen zijn en in die ruimte vrij kunnen bewegen.

Levend gewaarzijn

Die ervaringen zijn niet statisch: het leeft, beweegt en danst. Het leeft des te meer als we het ontdoen van onze concepten erover, het denken erover. Levend gewaarzijn is iets wat ik veel ervaren heb in de prachtige yoga meditaties van Rupert Spira. Waarin hij je meeneemt in een vaak lange meditatie, van soms wel 2 uur, in de ervaringen van dit moment. Waarin de grenzen tussen wat jouw ervaring is en de ervaringen daarbuiten vervagen. Je steeds meer kan zakken in de ruimte, de ongrijpbare en levend gewaarzijn die we zijn. Dat dit moment en wie we zijn steeds meer gaan samenvallen. Daarna vervallen, althans ik, weer snel terug in de oude conditioneringen van het denken. Maar dat is niet erg. Tegelijkertijd wordt dit levendige gewaarzijn tastbaarder en voelbaarder en verschuift je identiteit meer daarheen.

Vergankelijkheid van het leven

Ben niet te streng voor jezelf en geniet misschien wel van dit proces. Zie dat we ons hele leven zijn op zoek naar grip, controle en stabiliteit, iets om aan vast te houden. We denken het soms te vinden maar dan valt het (uiteindelijk) altijd weer weg. Een relatie gaat over, je werk valt weg door bijvoorbeeld zoiets als Corona en je identiteit (je gedachten over jezelf) wordt aan het wankelen gebracht. Dan besef je dat de Boeddha gelijk had. Alles in de wereld komt en gaat, alles verandert constant en is vergankelijk. Er is geen duurzame stabiliteit te vinden in de wereld. Althans niet echt.

Het spirituele pad

Dan belanden we vaak op het spirituele pad, op zoek naar antwoorden buiten het conventionele. Mijn verlangen werd aangewakkerd bij het zien van de rust, plezier en aanwezigheid van Boeddhistische monniken die ik op televisie en YouTube zag. Vooral Matthieu Ricard, de Dalai Lama en Pema Chödrön bleven me hierin bij. Intuïtief voelde ik dat zij dit ergens uit zichzelf haalden. Ik had geen idee hoe dat werkte en wat het van je van je zou vragen. Maar hier wilde ik meer van weten. Nu, 12 jaar verder, heb ik een beter beeld van hoe een spiritueel pad eruit kan zien. In mijn ervaring zijn moeilijke momenten vaak de grootste aanjagers voor spirituele groei maar ook diepe verlangens. Een weten dat het anders kan. Dat wie we in essentie iets anders, iets groters zijn. 

Het is veel minder een Zen of spa-achtige, ontspannen pad, dan dat ik van te voren had gedacht. Maar vaak hebben we geen keuze. Als je eenmaal proeft aan de vrijheid, rust en spontaniteit van onze natuurlijke staat, dan neemt het leven het van je over. Alsof gewaarzijn jou naar zich toehaalt. Hoe meer je dit vertrouwd en mee beweegt, hoe makkelijker het proces zal verlopen. En hoe moeilijker het wordt om nog vanuit je oude patronen, maskers en (overlevings) mechanismes te leven. 

De onzichtbare hand van god

Je wordt geleid door de onzichtbare hand van god,  de reis van gewaarzijn is ingezet. Met god bedoel ik bewustzijn, ons levend gewaarzijn, de bron, eenheid, stilte of hoe je het ook wil noemen. Die heeft maar overigens maar één doel, jou en mij wakker schudden. Je bewust maken van wie je in werkelijkheid bent. Eckhart Tolle zei in zijn laatste podcast (van deze serie) dat het leven niet is ontworpen om je naar geluk te brengen maar om je wakker te maken. 

https://podcast.app/oprah-and-eckhart-tolle-a-new-earth-p687019/

Levend gewaarzijn: Thich Nhat Hanh

Om je natuurlijke staat van zijn te ontdekken, moeten we voorbij ons denken. Voorbij het geloof (de gedachten) dat we een fragiel, afgescheiden, klein, kwetsbaar ikje zijn. Een ego, een lichaam die los staat van al het andere leven. Dit staat steeds verder af van hoe ik de ervaringen in mijn leven ervaring. De Zen Monnik Thich Nhat Hanh schreef hier een prachtig stuk over. 

Thich Nhat Hanh, Boeddhistisch Zen leraar

I asked the leaf whether it was scared because it was autumn and the other leaves were falling. The leaf told me, “No. During the whole spring and summer I was very alive. I worked hard and helped nourish the tree, and much of me is in the tree. Please do not say that I am just this form, because the form of leaf is only a tiny part of me. I am the whole tree. I know that I am already inside the tree, and when I go back to the soil, I will continue to nourish the tree. That’s why I do not worry. As I leave this branch and float to the ground, I will wave to the tree and tell her, ‘I will see you again very soon.’”

You should not say, life of the leaf, you should only speak of life in the leaf and life in the tree. My life is just Life, and you can see it in me and in the tree.  That day there was a wind blowing and, after a while, I saw the leaf leave the branch and float down to the soil, dancing joyfully, because as it floated it saw itself already there in the tree. It was so happy. I bowed my head, and I knew that we have a lot to learn from the leaf…

Het ongrijpbare gewaarzijn

Nu ik deze zin typ, ervaar ik dit ongrijpbare gewaarzijn. Vooral omdat ik het even niet probeer te pakken. Het even niet hoef te snappen of te kaderen. Daardoor krijgt het ruimte en wordt het voelbaar, een helderdere ervaring. Ook dit schrijven ontstaat en het indrukken van de toetsen vindt plaats in mijn ervaring. Maar ik ben niet de doener ervan maar de ervaarder ervan. Dit is een lastig, maar belangrijk verschil. Ik voel en ervaar dat alles in mij gebeurt. In mij als wetende leegte, een ervarende stilte. Deze ervaring, hebben we allemaal. Alleen sommige worden er aan bloot gesteld en anderen niet. Ook dat gebeurt (of niet). 

Wij zijn de space holder van alles wat komt en gaat. De ander en ik zijn hetzelfde, alleen de manier waarop het leven in ons beweegt is anders. Onze wereldse ervaringen zijn anders, maar die lossen allemaal weer op in zichzelf, in het ene gewaarzijn. Sterker nog, uiteindelijk is alles wat komt en gaat (alle ervaringen) gemaakt van gewaarzijn. Rupert Spira zegt het vaak zo: gewaarzijn kent alleen maar gewaarzijn. “Gewaarzijn kent alleen zichzelf. Dit kan je niet aan je denken uitleggen.” Hoeft ook niet. 

Je eigen taal eraan geven

Voor mij helpt het om hierover te denken in termen van het altijd aanwezige ongrijpbare, het onvindbare, een levendige leegte of een wetende stilte. Geen sexy termen misschien. Maar het voorkomt dat mijn ego (brein) gaat zoeken, op zoek naar iets om vast te houden. Het zoekt naar bevestiging in denken of dingen kloppen of niet. Alleen deze bevestiging vinden we uiteindelijk niet in het denken. We hoeven niet te zoeken of het te snappen. Het antwoord ervaar je direct, nu, in elk moment. Het is zo dichtbij dat we het over het hoofd kunnen zien. Het zit in prettige en onprettige momenten, ver voorbij een bepaalde state of mind. Juist in stilte, juist als er geen woorden aangeplakt worden, juist als we het even niet meer weten. 

In belangrijke spirituele tradities zoals het Boeddhisme en Advaita Vedanta, werken ze ook veel met het uitleggen van wat het niet is. Vandaar dat ze spreken over non-dualisme. Dat het niet twee is, niet gescheiden. De hart-sutra uit het Boeddhisme is daar ook een prachtig voorbeeld van of de neti neti aanpak binnen Advaita Vedanta. Neti-Neti betekent ‘niet dat, niet dat’, waarmee je de lagen van jezelf kan afpellen. Uiteindelijk is niks wat je kan ervaren wat je werkelijk bent. Wie we denken te zijn, ervaren we dan heel direct, ligt ver vooral ons denken. Het is wat ik in deze blog het ongrijpbare, de leegte, het aanwezige, het onvindbare noem. 

Het moeiteloze gewaarzijn vind ik ook zo’n handige term. Als je moeite gaat doen, gaat zoeken naar je gewaarzijn dan lukt het niet. Moeite is zo’n handige indictie voor mij. Mijn gezicht wordt serieus en ik ga onbewust mijn best doen. Nee, ons levend gewaarzijn is er altijd al. Jij en ik zijn het. Het is datgene waar alle wat we wel kunnen vinden in kan bewegen. Vind hierin je eigen hulpmiddelen die je daar brengen. In de ervaring, in het voelen wie je bent, voorbij het denken. Ervaar zelf de paradox. Enerzijds is gewaarzijn leeg, ongrijpbaar en stil maar anders zijn is het bewegend, allesomvattend, altijd aanwezig en levendig.

Verbonden in liefde 

Ik zie mezelf overigens echt als mede-leerling op het spirituele pad, die zijn eigen ervaringen deelt. Misschien dat je daar iets uit kunt halen. Het delen van ons zijn, is één van de  belangrijkste manieren om echt verbinding met elkaar te maken. Om te zien, althans zo zie ik het, dat wij in weze niet zo veel van elkaar verschillen. Sterker nog in levend gewaarzijn zijn we met elkaar verbonden, is alles met elkaar verbonden. Op een absoluut niveau zijn we zelfs één. Vanuit dit weten, dit voelen, ontstaat er een krachtige verbinding met alles wat is. Compassie is een mooi voorbeeld waarin we die verbinding ervaren. We leven met de ander mee omdat we de pijn in onszelf herkennen. Ook al is de vorm en de context misschien anders. Je voelt – net zoals in liefde – de scheidslijn tussen jou en de ander vervagen.

Cuong Lu praatte in het tv-programma ‘de verwondering’ prachtig over vertrouwen. Niet alleen weten en voelen wie je in essentie bent, maar ook dit ten diepste vertrouwen. Vertrouwen, zo zegt Cuong, dat jij en ik nu al boeddha zijn en vandaar uit kunnen leven. In pijn, in geluk, in stress, in alles. Dit vertrouwen kunnen we elkaar dan ook geven omdat we weten dat we in essentie één zijn. Je weet dat ieder ander, net als jou, die stilte, dat weten en die liefde in zich draagt. En dat de ander ook dit levend gewaarzijn is. Soms ziet dat er van de buitenkant niet zo uit, maar je weet dat onder het masker van het ego, we allemaal al een Boeddha zijn. Alleen durven we het nog niet te vertrouwen, onvoldoende te volgen en eigen te maken. Dit vertrouwen is niet gebaseerd op geloof maar op wijsheid, op weten en directe ervaring (voelen) van de bron van waaruit het vertrouwen opkomt. 

https://www.npostart.nl/de-verwondering/03-01-2021/KN_1725061

Het absolute en relatieve – twee kanten van dezelfde munt

Ik schrijf hierboven vooral over het absolute, over wie we in essentie echt zijn. Voor mij de ware betekenis van gewaarzijn. Geen haar op mijn hoofd die daar over twijfelt. Maar we hebben ook een normaal leven, met een baan, studie, familie, mogelijk kinderen en/of een partner. In de relatieve zin blijven we gewoon ons leven leven. Beide zijn, zo leerde ik van Adyashanti, twee kanten van dezelfde munt. Niet van elkaar te scheiden. Beide zijn heel echt. Ons lijden, als we in ons afgescheiden ego vastlopen, is heel echt! Maar tegelijkertijd, op een absoluut niveau, bestaan wij niet als een afgescheiden denkende-ik (ego), we zijn één, verbonden met al het andere. Dat maakt ons zo veel meer. Dit ‘weten’ moet je op je eigen manier gaan vertalen. Zoals ik het op mijn eigen manier probeer te vertalen en nu met jullie deel. Ga op onderzoek uit en check in je eigen ervaring wat waar is en wat niet.

Het diep weten dat we het levend gewaarzijn zijn, heeft een grote impact op ons relatieve leven. Hoe meer dit weten zich vertaalt naar het normale leven, hoe meer we gaan ontspannen. We worden nieuwsgieriger naar het volgende moment. Naar welke frisse nieuwe ervaring er op komt in het eeuwige nu. Elke stap is een stap in het onbekende. Ik blijf dit doodeng vinden, maar een onderstroom voelt hoe waar en vrij het daar is. Ik voel het verlangen om vanuit die ontspanning, spontaniteit, vrijheid en versheid van dit moment te leven. Dat dit elke keer weer op een totaal onvoorspelbare manier gaat, blijft me verbazen. 

Lijden als inspiratiebron

Helaas is lijden, mentaal en fysiek, soms nodig om ons wakker te schudden. Ik heb een pittige week, met weinig slaap, achter de rug, vooral door mijn restless legs. Ze drijven me soms tot wanhoop maar tegelijkertijd zijn ze mijn grootste inspiratie bron. Hierdoor leer ik mezelf op een steeds dieper niveau kennen en kom ik in contact met mijn hart (gevoelens). Maar ook brengt het me steeds vaker uit het dualistische denken. Voorbij goed en slecht en lijden en geluk en weer terug naar mijn tevreden stille ongrijpbare zelf. Ik wens jou al het goeds met wat het leven voor jou in petto heeft. Vergeet er niet van te genieten. En als je in een lastig moment zit, vergeet niet dat ook dat weer voorbij gaat. 

In ignorance I am something;

in understanding i am nothing,

in love I am everything

Rupert Spira