Pijn zonder strijd

Ik ben moe. Moe van de moeheid. Moe van het dagelijks gevecht om mijn benen tot rust te brengen. Moe van het zoeken naar uitwegen. Het is tijd om op te geven, om me over te geven. Mijn verzet tegen medicatie, die risico’s met zich mee brengen, te staken. Het is niet zo zwart wit als ik het nu doe lijken. Ik zal dingen blijven proberen, los van medicatie. Maar er is een moment dat het genoeg is. Dat ik mijn RLS (Restless Syndroom) wil erkennen voor wat het is. Niet dat ik het negeerde, verre van. Maar ik vond en vind het pittig dat mijn klacht steeds meer impact krijgt op mijn leven. Het stelt mij gelukkig gerust dat vele mensen, zei het op een andere manier, met vergelijkbare onvoorspelbare klachten te maken hebben. Vele zullen meer pijn en last ervaren en andere juist minder. Een cruciaal onderdeel van zelfcompassie gaat hierover, onze gedeelde menselijkheid. Dat lijden, emotioneel en/of fysiek, hoe vervelend ook, bij het leven horen. Hoe eerder we dat accepteren, hoe beter. Hoe lastig dit kan zijn ondervind ik aan den lijve. Maar ik proef de waarheid hierin, ik proef dat dit het proces verlicht. Dit is een blog over pijn zonder strijd (in ieder geval met minder strijd), over mijn eigen proces hierin, inspirerende video’s en leraren en ik ga ook in op hoe pijn de ingang kan zijn (vaak is) terug naar onze authentieke en tevreden Zelf. Die enige plek waarin al onze ervaringen er helemaal mogen zijn, zonder verzet en oordeel. De plek waar echt pijn kan zijn zonder strijd.

Overigens als ik het woord pijn gebruik dan valt het onder een breed-scala van klachten. Niet alle, zoals mijn Restless Legs, zullen altijd letterlijk pijn doen, maar geven dermate veel ongemak dat het ons functioneren beperkt. Al deze klachten en zelfs emotionele pijn zal ik, om de blog leesbaar te houden, onder de term pijn scharen.

Jon Kabat Zinn – mindfulness en pijn

Mindfulness is ooit ontstaan, lang niet iedereen weet dit, doordat de vader van de westerse Mindfulness ‘Jon Kabat Zinn’ zich ging toeleggen op de pijn bij chronische patiënten. Twee jaar voordat ik geboren was, in 1979, stichtte hij de stress reductie clinic op aan de universiteit van Massachusetts. Hij werkte initieel met mensen die nagenoeg (of geheel) uitbehandeld waren en hij richtte zich via mindfulness op de omgang met de klacht. Daar bereikte hij zo veel positieve resultaten mee dat het al snel de hele wereld over ging. Naast Mindfulness en pijn, werd het ook een belangrijke anti-dote tegen stress en burn-out, depressie, zelfbeeld-problematiek en nog veel meer.

Mindfulness mainstream geworden

Jon Kabat Zinn heeft een achtergrond als onderzoeker en zijn en andere onderzoekers over mindfulness hebben het de legitimiteit gegeven dat het nu mainstream is geworden. Prachtige ontwikkeling. In de video praat hij mooi over pijn zonder strijd en de rol van mindfulness daarin.

Leren uit pijn

Soms brengt heftige pijn je iets, al zien we dat vaak pas achteraf. Voor mij is het een noodzaak en helpend om iets uit de pijn te willen halen. Te zien dat het me ook iets brengt en/of leert. Of het na een tijd nou echt zo was of niet, is niet eens zo relevant. Het geeft hoop en houvast. Maar het is ook meer dan dat. Ik ervaar steeds vaker dat pijn me dichter bij me authentieke Zelf brengt. Bij mezelf als bewustzijn. Die motivatie daarheen is kleiner, bij mij althans, als het lekker met me gaat. Maar nu ik last heb van mijn benen (RLS) neem ik iets meer rust. Wat overigens de klacht niet minder maakt maar me iets meer lucht geeft om er mee om te gaan. In die rust, ervaar ik stilte en daarin ervaar ik iets wat verder gaat dan alle ervaringen die komen en gaan.

Niet wát we ervaren maar dát we ervaren

Afgelopen dagen kwam steeds in mij op: “Het gaat niet om wát er ervaren wordt, maar dát er ervaren wordt”. Groot verschil. We verliezen ons voor een groot deel van onze tijd in dat wat we ervaren: onze gedachten, gevoelens, wat we horen, wie en wat we zien etc. Maar zelden staan we stil bij dát wat het allemaal ervaart. Als je stil bent, echt stil bent dan zul je het opmerken. Er is bewustzijn, altijd aanwezig. Voor alles en ook in en achter alles. Alles wat we ervaren komt er in op en verdwijnt er in. Zo simpel. Geen fantastische verlichte ervaring of bliss gevoelens maar simpelweg zien en ervaren dat alles komt en gaat. Behalve ons bewustzijn. Zou datgene wat niet komt en gaat, niet iets heel belangrijks kunnen zijn? Immers we kunnen niet iets zijn wat komt en gaat, toch? Hoe kunnen we zoiets vluchtigs als ons denken (waar onze identiteit om heen gebouwd is) dan zijn? Soms zijn er immers geen gedachten en dan zijn jij en ik nog steeds aanwezig. Toch? Sterker nog we lijken dan meer aanwezig, net iets levendiger. We proeven de volheid van dit moment, voorbij het denken. Check dit maar meteen in je eigen ervaring.

Thuiskomen

Doordat ons bewustzijn (gewaarzijn) er altijd is, voelt het alsof er dan altijd “iemand” voor je is. Een warme en liefdevolle ouder; die je als kind na een lange vermoeiende winterse schooldag je met een warme knuffel en een warme kop thee opwacht. Iemand die er altijd voor je is, wat er ook gebeurt. Zo ervaar ik bewustzijn ook. Dat ik altijd thuis kan komen, sterker nog dat ik altijd al thuis ben. Ook op momenten dat ik me verlies in de inhoud van mijn ervaringen en dat na een tijd door heb. Dan ben ik altijd direct weer thuis. Onvoorwaardelijk welkom, zonder oordeel.

Onvoorwaardelijk

Bewustzijn, wat overigens niet een persoonlijk bewustzijn is, maar er is – zo ver als ik nu snap – maar één bewustzijn die we met z’n allen delen. Het kost te veel tijd om hier over uit te wijden, maar leraren zoals Eckhart Tolle, Rupert Spira en Adyashanti kunnen je hier alles over vertellen. Ik wil nu delen dat bewustzijn onvoorwaardelijk is. Voor al onze ervaringen. De mooie, de moeilijke, de zware, de lichte, de neutrale, allemaal. Onvoorwaardelijk bewustzijn accepteert alles precies zoals het is. Niet dat het dit ‘doet’, het is net als de lucht die we inademen. Die lucht die is er en alles mogelijk maakt, maar die doet er niet z’n best voor. Je kan het ook zien als de witte pagina waar de letters van een boek op verschijnen. De witte pagina maakt het boek mogelijk en is overal maar is nauwelijks merkbaar op de achtergrond.

Het belang van bewustzijn

We weten ergens dat we bewust zijn van dingen en dat we een bewustzijn hebben. Maar we besteden er ongelofelijk weinig aandacht aan. Daarom wijzen vele spirituele stromingen (zoals het Boeddhisme, de yoga-filosofie, het soefisme.) en leraren ons hier op. Ze wijzen naar Ze helpen ons om weer terug naar thuis te komen en te stoppen met onze versmelting met ons denken en niet meer te verliezen in de ervaringen in de wereld. Vaak, lang niet altijd, maar toch vaak, staan we hier pas voor open als we pijn ervaren. Dan zetten we een extra stap om mindfulness, meditatie en/of ons bewustzijn echt te gaan ontdekken. Logisch ook, want het is lang niet altijd makkelijk om vanuit bewustzijn en mindfulness te leven.

Mindfulness en pijn

Mindfulness is heel vergelijkbaar aan het ontdekken van wie je in werkelijkheid bent (bewustzijn). Het grote verschil is dat in mindfulness er vanuit gegaan wordt dat we de eigenschappen van acceptatie, aandacht, toelaten, rust en tevredenheid moeten ontwikkelen (trainen). In de meeste spirituele stromingen laten ze ons, uiteindelijk, inzien dat we bewustzijn al lang zijn, dat deze eigenschappen al in ons zitten en niet hoeven te trainen of te oefenen. Dan gaat het meer om te stoppen met zoeken en te rusten in bewustzijn. Het is niet zo dat het ene beter is dan het ander. Het is eerlijk kijken (toegeven) waar jij op dit moment bent en wat jij kan checken in je eigen ervaring. Vanwaaruit je je volgende stap kan zetten en kan vertrouwen dat die stap precies de goede is.

Pijn zonder strijd

Waar je ook precies zit, in beide gevallen is het uitgangspunt mbt pijn hetzelfde. Verander de relatie met pijn, ervaar pijn zonder strijd. Zie welke elementen je kan (proberen) op te lossen en gebruik al onze medische instituties om hier zo ver mogelijk mee te komen. Alleen zal er vaak een onderdeel (soms groot, soms klein) overblijven die we niet kunnen veranderen. Zeker bij chronische pijn kan dit een groot deel zijn. Dan zit de meeste winst in de omgang met de pijn. Normaliter willen we de pijn niet (logisch ook, pijn heeft een signalerende taak aan het systeem dat er iets niet goed is en gedaan moet worden) en willen we het weg hebben, bestrijden. We weten vaak niet dat we hierdoor onbewust onze pijn vergroten, doordat we er extra psychologische pijn (verzet) aan toevoegen. De initiële pijn gaat door je verzet niet weg, sterker nog je hele lijf en denken verkrampt alleen maar meer. Waardoor je een aantal extra lagen van lijden en pijn toevoegt.

Mindfulness-based pain management

In pijn zonder strijd neem je het standpunt in dat je de niet op te lossen pijn accepteert. Wetende dat verzet er tegen het alleen maar erger maakt. Je leert de fysieke pijn toe te laten, juist er naar toe te gaan. Te omarmen met vriendelijkheid. Te voelen in je lichaam. Hoe kwetsbaar dat ook voelt. De pijn is er immers toch al, of je het nou leuk vindt of niet. Het is een hele rationele keuze om het toe te laten en het juist te gaan voelen. Zodat, zeker de psychologische pijn kan verminderen. Wat ook de ruimte rondom de fysieke pijn zal doen ontspannen. Vidyamala Burch deelt in de video hieronder over haar positieve ervaringen met Mindfulness-Based Pain Management. Erg inspirerend.

Eruit met je boosheid en frustratie!

Als je boos en gefrustreerd bent, weet dat dit erbij hoort. Zie dat dat niet iets is wat een mindful of spiritueel persoon niet zou moeten doen. Sterker nog ik zou het je aanraden het te uiten. Als jij met pijn rondloopt dan is het nagenoeg onmogelijk dat je niet ergens in je proces boos, geïrriteerd, verdriet of een andere lastige emotie ervaart. Dat is helemaal goed. Verzet je er niet tegen. Zorg dat je hier een uitlaatklep voor hebt. Schreeuw tegen een kussen, in de auto of ergens anders (hou je niet in!), stamp hard op de grond, sla tegen een boksbal aan of doe iets anders expressiefs. Zowel meditatie als dit expressieve uiten hebben hetzelfde doel, de emotie eruit te laten gaan en niet weg te drukken en in ons lichaam te verstoppen. Van dit laatste ga je, vroeg of laat, alleen maar last van krijgen.

Focus op dat wat je wel kan beïnvloeden

Als er grote ontwikkelingen in je leven zijn, zoals pijn, waar je geen of weinig invloed op hebt, dan kijk waar je wel invloed op hebt. Ik probeer in zo’n periode goed voor mezelf te zorgen door te sporten, op tijd naar bed, soms iets minder belangrijke dingen en afspraken af te zeggen en belangrijke vrienden en sporten juist door te laten gaan en wat extra relaxte dingen te doen. Zoals een massage of extra lange strandwandeling. Daar heb ik wel invloed op. Hoe ik (we) mijn energie indeel en manage, in een iets spannendere en smallere marge er toch het beste van te maken. Al het andere, wat ik niet kan beïnvloeden echt te laten rusten. Berusten in zoals het is.

Tara Brach

Ik kreeg net een mooie reactie op deze blog en hij deelde de blog van Tara Brach. Het is een blog met veel toepasbare en mooie tips over hoe pijn te leven vanuit pijn zonder strijd. Sommige tips zijn heel aanvullend op wat ik heb geschreven, de moeite waard. Tara Brach heeft overigens ook mooie meditaties die je hierin kunnen helpen.

Leven vanuit pijn zonder strijd

Je zou kunnen zeggen dat pijn zonder strijd een manier van leven is, een andere manier van kijken naar wat jou overkomt. Kijk dan op welke manier jij jezelf kan ondersteunen. Via meditatie? Via schrijven? Via mindful-lopen of yoga? Dankbaarheid? Expressieve manieren? Leren erover? Probeer sommige uit als het nieuw voor je is. Je enige referentiekader is of het voor jou werkt. Probeer het wel een paar keer uitop verschillende momenten, zodat je de aanpak ook weer niet te snel afschrijft. Neem andere, dierbare, in dit proces mee.

Laat jezelf er niet alleen in staan. Ben er voor jezelf zoals jij er voor jouw beste vriend of vriendin zou zijn. In die situatie zou jij toch ook willen dat de ander je om steun vraagt!? Dus schroom niet en vraag om hulp. Of als dat lastig is, kijk naar professionele hulp. Ook mij mag je altijd benaderen, ik heb vijf jaar in de Gezondheidszorg gewerkt en werk al +10 jaar als life-coach en mindfulnesstrainer. Dus ik kan je vast een beetje op weg helpen. Sterkte in de omgang hiermee, het ga jullie goed. Namaste!

Rumi