Overwin angst voor het onbekende

Het is fascinerend, mooi en tegelijkertijd complete gekte hoe onze mind te werk gaat. Onnodig lang zitten we vaak vast in angst en in de gevangenis van het denken. In principe wil de mind het onbekende en het onbeheersbare beheersen. Waanzin, toch!? In plaats van het leven meer te accepteren zoals het is. Als je echt bij je ervaring blijft (wat zich alleen maar in dít moment plaats kan vinden), dan zijn er plots geen zorgen of angsten meer. Check maar bij jezelf. Als je niet refereert naar denken of naar je geheugen, wat is er nog over van het lijden? Het vergt tijd en oefening om dit eigen te maken maar dit is de essentie van meditatie. Het goede nieuws is dat we onze geest hierin kunnen trainen en afleren ons denken blindelings te volgen. Kortom een blog over leven in het moment, zien en zijn met onze angsten en tips en handvaten hoe angst te overwinnen.

Uit je comfort-zone stappen

Naast Beyond Mindfulness werk ik ook als job en life coach gericht op Millennials. Een belangrijk onderdeel – zo niet het grootste – in deze trajecten, is het overwinnen van de angst voor het onbekende. Clienten komen vaak binnen met ontevredenheid over hun huidige baan en zijn opzoek naar een nieuwe uitdaging. Sommige weten na een aantal sessies al veel over de gewenste richting, de werkomgeving en welke baan ze zouden willen. Maar om uit hun veiligheid van hun huidige baan of branche te stappen (salaris, aardige collega’s enz.) blijkt een veel grotere stap. Dit is duidelijk angst gerelateerd en zeer begrijpelijk. Het is ook spannend om zo’n grote switch te maken. Maar er gloort zoveel moois als het lukt uit je comfort zone te stappen. We zullen later zien, hoe je dit kunt doen.

Angst voor de angst overwinnen

Herken dat we vaak zijn we bang voor de angst zelf. We zijn bang dat we bang worden in een spannende nieuwe situatie. We zijn bang om de controle te verliezen,  afgewezen te worden en dat onze kwetsbaarheden zichtbaar worden. Dus we gaan anticiperen, controleren en situaties al van te voren manipuleren om dit te voorkomen. Wat maakt dat we, veelal onbewust, alleen maar banger worden. Deze anticiperen angst kan nooit de  oplossing zijn. Het enige echte duurzame antwoord is het omarmen van de angst en het omarmen van een veranderende en onzekere wereld. De enige echte stabiliteit die we kunnen vinden zit in onszelf. Angst overwinnen gaat over radicaal accepteren wat er nu is en hoe je je nu voelt. Met liefde, met vriendelijkheid en helderheid naar jezelf kijken. Verbonden zijn met het grotere plaatje en verbonden met de inherente menselijkheid van ons allemaal. Waar angst en onzekerheid en pijn (mentaal en fysiek) bij het leven horen. Daarmee ga je de angst voor de angst overwinnen. Wat een bevrijding als we echt onszelf mogen zijn en de wereld helemaal nemen zoals die is. Proef je het? Wil je er meer van? Durf te leven vanuit dit moment, stap uit je comfort zone, accepteer je zelf echt en van daaruit durf te dromen.

Durf te dromen

In een loopbaantraining of in coaching begin je vaak met de meer praktische stappen om mensen hun talenten, sterke en zwakke punten, inspiraties, werkomgeving etc. te laten ontdekken. Dat lukt de meeste vrij goed. Het onderdeel om echt te dromen en te zien waar ze blij van worden, is veel lastiger. Onze mentale blokkades (vaak gevoed door angst) zijn vaak hardnekkig. Als mensen dit meer gaan loslaten, dan wordt het toekomstbeeld al snel een stuk helderder. Wonderlijk hoe de greep van angst en negatieve gedachten ons verlangen verhullen. Natuurlijk is het realistische kijken naar wat haalbaar is van belang, maar deze droomfase is cruciaal. Pas als je die stip op de horizon hebt dan kun je kijken wat haalbaar is en waar je kansen liggen.

Focus op het positieve

Check bij jezelf of je iemand bent die eerder beren op de weg ziet dan kansen. Als dat zo is, is het goed om je hersenen opnieuw te gaan bedraden. Vrij letterlijk. Simpelweg door meer nadruk te leggen op wat je goed doet, het positieve. Dan maakt je brein meer van die verbindingen. Dit kan je doen door bijvoorbeeld één moment in de week te nemen om drie dingen op te schrijven (of te delen met iemand) die je goed hebt gedaan. Of elke dag stil te staan bij ten minste één kwaliteit die je hebt ingezet of iets goeds wat je gedaan hebt. Na een tijdje zul je meer kansen zien in je (werkende) leven en dan ben je klaar voor de volgende stap, ze najagen!

Daag je gedachten uit

Maar er is meer nodig dan positief denken. Éen van de dingen die je leert in mindfulness is om je gedachten niet als objectieve feiten te zien. Te zien dat alle gedachten interpretaties zijn. Bijvoorbeeld als je denkt “Ik kan dat nooit doen” of “het duurt te lang om die carrièreswitch te maken”, negeer ze dan niet maar volg of geloof ze ook niet blindelings. Daag ze uit. Je kunt jezelf vragen stellen zoals:

• Trek ik voorbarige conclusies?
• Denk ik (te) zwart-wit?
• Veroordeel ik mezelf volledig omdat ik één ding fout heb gedaan?
• Concentreer ik me op mijn zwakheden en vergeet ik mijn sterke punten?
• Stel ik onredelijk hoge eisen aan mezelf, zodat ik tekort zal schieten?
• Ben ik aan het gedachten lezen / de toekomst aan het voorspellen?
• Verwacht ik perfectie?

De juiste instelling ten opzichte van je gedachten is vriendelijke interesse en nieuwsgierigheid.

If you change the way you look at things

The things you look at change.

Angst overwinnen

De Dalai Lama zegt regelmatig dat het met onze ‘emotionele hygiëne’ slecht gesteld is en ik ben het met hem eens. Éen van de krachtigste manieren om met angst om te gaan, is door het te laten zoals het is. Een mooie manier om dat te doen, is via het lichaam. Laat de analyse van het gevoel even weg, maar voel wat je in werkelijkheid ervaart in het lichaam. Dus niet wat je denkt wat je ervaart, maar blijf bij je directe ervaring in dit moment. Net zoals het anders is een heerlijke Italiaanse pasta direct te proeven, ruiken en beleven dan erover te na te denken. Dit is al een grote stap in het angst overwinnen.

Stap het onbekende binnen en overwin je angst

Ik lees net deze mooie zinnen, die veel samenvatten hoe ik het ook voel. “We need to develop the faculty of self-reflection of humility in the face of unpredictability and uncertainty in life. We must recognize that we are most often in the dark when we are most certain and the most enlightened when we are most confused.” (Kaplan, 1996). Hoe dichter we bij onszelf willen komen, hoe meer we het onbekende moeten leren omarmen. Door het onbekende binnen te stappen, stappen we dit moment binnen. Het moment waar ons essentie ligt en het leven echt plaatsvindt. De angst die hierbij komt kijken, is super herkenbaar . Om de controle echt los te laten blijft een grote uitdaging. Maar wat maakt het het leven simpeler en fijner, als het ons wel lukt. We kunnen veel meer mee bewegen met wat het leven ons brengt en er veel meer van genieten. Dankbaarheid is niet iets wat ik beoefen maar het komt hierdoor wel steeds meer op. Op een natuurlijke wijze. Dankbaar voor dit moment. Als mijn systeem iets prettigs ervaart dan ervaar ik het meer (geniet ik meer) en als het onprettig voelt dan is het een kans om terug te komen bij mezelf. Immers je ruimere bewustzijn (de kern van ons) is de openheid voor alles wat er komt en gaat, ook het pijnlijke. Een kans om het misverstand op te helderen en even te gaan zitten. Ga er mee spelen, probeer het en begin klein en bouw op je eigen tempo en manier het uit. De wijze woorden van Mooij in deze video helpen je misschien ook.

Hoe in de praktijk te brengen?

Je kan er bijvoorbeeld een meditatie mee doen of jezelf de onderstaande vragen stellen en het opschrijven. Waar voel ik het in het lichaam? Verplaatst het of is het statischer? Verandert het of niet? Is er een beeld (voor mij is dit vaak als een avocado pit in mijn buik), dat het gevoel beschrijft? Neem de tijd om het gevoel echt te voelen. 5, 10 of 20 minuten is meer dan genoeg. Of gebruik dit logboek. Als je het gevoel echt hebt toegelaten dan zul je merken dat het piekeren en malen minder wordt, je lijf meer tot rust kan komen en je met meer rust en helderheid naar de situatie kan kijken. Mocht je hierin individueel begeleidt willen worden dan kan je er hier meer over lezen. 

What you resist persist

Dus probeer niet om van het gevoel af te komen, maar laat het gewoon zijn zoals het is. Sterker nog, besef dat je geen enkele controle hebt hoe lang een gevoel blijft en weet dat als je het bevecht het erger wordt. Als je het ontwijkt, komt het terug (vaak sterker dan daarvoor). Als je het maskeert, kost dat op zichzelf al energie, los van het feit dat je verder en verder van jezelf weg komt te staan. De dichter Rumi verwoord dit prachtig in zijn gedicht ‘de herberg’.

De herberg

Mens-zijn is een herberg;

elke dag komen er nieuwe gasten.

Vreugde, teleurstelling, een helder moment;

komen als onverwachte bezoekers.

Verwelkom ze en ontvang ze allen gastvrij !

Ook al zijn het een hoop zorgen

Die jouw huis overhoop halen.

Behandel toch elke gast met respect.

Misschien ruimt hij bij je op

om zo plaats te maken voor iets anders, iets fijns.

De sombere gedachte, schaamte, boosheid,

Treed ze lachend bij de deur tegemoet

en vraag ze verder te komen.

Sta open voor iedereen die komt.

Want ieder van hen is gestuurd

Als een gids uit het onbekende.

Uit: Barks, C. The Essential Rumi, San Fransisco: Harper, 1997