Ons kwetsbaar kind helen

Al maanden wil ik een blog schrijven over het kwetsbaar kind in ons, over eerlijkheid en controle. Soms begin ik eraan maar meestal blijft het bij een gedachte. Het is een lastig onderwerp. Het liefst schrijf ik over iets wat lastig was, maar wat ik nu overwonnen heb of  beter begrijp. Of schrijf ik, dat het in essentie nú al goed is. Wat op zich helemaal klopt. Maar kwetsbaarheid vraagt om meer, is rauwer en confronteert je met jezelf. Met het kwetsbaar kind in ons. Juist die kanten die we vaak niet zien of willen zien. Enerzijds denk ik iets opener, eerlijker en socialer te worden en als dat klopt, dan komt dat doordat ik mijzelf iets minder serieus neem. Anderzijds kan een onzekere toestand zo weer terug zijn en voel ik me weer die sociaal onhandige en angstige kleine jongen. Het kwetsbare kind die het leven probeert te controleren om afwijzing te voorkomen. Een blog over loslaten van controle, kwetsbaarheid, eerlijkheid naar jezelf en anderen en vele praktische tips om dit toe te passen.

Eerlijkheid en kwetsbaarheid

Laatst las ik het boek van Fokke Obbema over de zin van het leven. Wat hem erg raakte en bijgebleven was, in al die inspirerende interviews, was kwetsbaar en eerlijk durven zijn. Dat dat de ingang naar verbinding met anderen en jezelf is. Jan Geurts en Dr. Gabor Maté praten heel vaak over ons kwetsbaar kind. Vooral hoe die in ons volwassen leven nog heel voelbaar terug komt. Maar hoe vaak maken we hier ruimte voor? Zelden! Vaak doen we ons groter voor dan we ons voelen. We zijn vaak bang voor de afwijzing, die kwetsbaarheid kan brengen. Het helpt niet dat onze maatschappij kwetsbaarheid vaak als zwakte ziet.

Kwetsbaar kind in ons

Ook wordt ons geleerd onze schaduw kanten, onze kwetsbare kanten, zoals angsten, onzekerheden, boosheid en verdriet weg te drukken of op zijn minst te overwinnen. We willen overwinnen via rationeel denken, vanuit onze brein (Prefrontale cortex). Steeds meer onderzoek laat zien dat dit niet werkt en ons eigen ervaring bevestigt dit vaak. Gevoelens liggen op geslagen in een veel ouder, primaire deel van ons brein (het reptielenbrein), ver voorbij ons nieuwe menselijk (Prefrontale cortex) brein. Om beter om te gaan met dit reptielenbrein en met onze emoties, is veiligheid nodig. Zolang ons systeem (brein) denkt dat er gevaar is – wat bij verjaardagen, het geven van een presentatie, bij veranderingen of andere triggers makkelijk al kan opkomen – dan zal ons systeem in een overlevingsstand blijven. We schieten in ons kwetsbare kind modus. Hoe we ons vroeger aangeleerd hebben ons te verdedigen tegen ‘gevaren’ van afwijzing, teleurstelling, boosheid of soms zelfs verbaal of fysiek geweld.

In de mooie film van Dr. Gabor Maté en de prachtige interviews die rondom dit onderwerp voerde, werd dit mooi verteld. Vooral zijn interviews met Stephen W. Porges (Polyvagaaltheorie), Peter Levine (trauma in het lichaam) en Esther Perel (trauma’s rondom seksualiteit) waren prachtig. 

Veiligheid

Steeds meer studies en onderzoeken, waarbij vooral de Polyvagaal theorie een grote impact heeft, laten het belang van veiligheid zien. Het is eerst belangrijk dat we zien dat we niet bewust in een onveiligheid schieten. Dit gebeurt vrij automatisch. Herken de signalen van je lichaam. Bijvoorbeeld als je voelt dat je lichaam moeilijk ontspant, angst in je systeem krijgt en/of je kritische stem steeds dominanter wordt. Als je dit herkent, dan kan je afwisselend kiezen voor:

• Weg gaan: letterlijk een ruimte, groep mensen of plek verlaten. Het leek mij altijd heel spiritueel om ok te zijn waar ik ook was, ook als het echt niet meer goed voelde. Onbewust onderdrukte ik hiermee, onder een spirituele label en via het denken (Prefrontale cortex), mijn gevoelens weg. Wat het alleen maar erger maakte. Kortom het is heel legitiem om soms een bepaalde setting (eerder) te verlaten.
• Tegelijkertijd ga ook niet te snel weg. Als het een beetje scheurt, maar je hebt de ruimte om het gevoel toe te laten dan doe dat. Voel dat er een onveiligheidsgevoel is en ga op zoek naar degene die zich onveilig voelt. Kijk of je het gevoel in je lijf kan toestaan en er met compassie naar kan kijken. Als je in gezelschap bent, misschien trek je je even 5 (10) minuten terug. Leg je hand op de plek waar je dit gevoel in je lijf het sterkst voelt. Niet om het gevoel weg te willen hebben maar het via aanraking ruimte te geven. Of adem ernaar toe. Beide is prima. Beide zijn onderzochte manieren om weer terug naar veiligheid te kunnen komen. Er ontstaat veiligheid rondom de pijnlijke emotie, rondom de onveiligheid. Waardoor het systeem tot rust kan komen.
• De ultieme veiligheid vind je in het herkennen van wie we in essentie zijn. Vanuit onze essentie kunnen we ons kwetsbaar kind volledig omarmen. Kortom herken dat jij en ik in essentie al heel zijn en het kwetsbaar kind gevoel daar geen afbreuk aan kan doen. Geen enkele pijn, situatie of persoon kan ons inherentie heelheid raken. Onderzoeken wie je in essentie bent en doorbreek de wortel van je lijden. In deze prachtige talk van Rupert Spira ‘you are safe everywhere’ kan je hier meer over te weten komen.

Rauwe eerlijkheid

Ik heb altijd het idee dat ik goed alleen kan zijn en met stilte kan omgaan. Maar na een paar rustige weken kwam de gedachte op, dat het iets ‘te’ rustig was. De sluimerende onrust begint naar boven te komen. Ik besef dat ‘te lang’ een subjectief concept is en besluit het gevoel niet te serieus te nemen. Maar de onderliggende emotie (onrust) luistert niet en in autopilot vliegen mijn gedachten naar oplossingen. Wie zou ik eens bellen? Wat zou ik gaan doen? Een film? Lange wandeling? Nog wat werk doen? Etc. Op zich niks mis mee, maar de motivatie klopt niet. Ik ga in verzet tegen wat er is. Erger nog, ik vergeet wie ik in essentie ben. Wat me dan het meest helpt is eerlijkheid. Geen diepere wijsheden of spirituele oefeningen. Nee, eerlijkheid en overgave. Simpelweg toegeven dat ik vast zit, dat het me tot het bot toe frustreert en ik even geen uitweg weet.

De inner criticus

Misschien herken je, zeker als je in het mensen-vak zit, die extra veroordeling of teleurstelling. Die maakt dat je het nu toch zou moeten snappen. Hoe lang ben je nu hier al mee bezig is de stiekeme boodschap van je inner criticus. Het relativeert mij om te weten dat ons systeem (het brein) nou eenmaal zo werkt. Altijd hopend dat er nooit meer moeilijke momenten komen en er alles aan doen om dat te voorkomen. Dat brengt me op een ander onderwerp waar ik en en veel mensen mee struggelen. Controle. 

Controle

Mijn eerder beschreven onrust wordt aangewakkerd doordat de spirituele wijsheden het fundament onder mij vandaan halen. Het is een onomkeerbaar proces. Omdat ik proef dat dit, voor mij, de weg naar duurzame tevredenheid is, iets waar ik altijd al naar op zoek ben geweest. Je gaat op een dieper niveau inzien dat er geen controle is en dat is eng. Logisch omdat het de basis is van hoe ik altijd gedacht heb. Maar als we goed kijken, dan zien we dat het leven constant verandert en in beweging is. Er is totaal geen sprake van controle. Controle denken te hebben, is één van de grootste illusies van de mensheid. Waar heel veel leed vandaan komt.

Nog los van het feit dat we ook geen keuzevrijheid hebben, althans zo zie ik het. Voor mij is het helder dat we geen vrije wil is. Dit is niet alleen het standpunt van vele spirituele en religieuze stromingen, maar ook bekende namen zoals Stephen Hawking komen hier op uit. Hierover een interessante video van hem.

Loslaten van je (ego) identiteit

Het is eng om je identiteit en het geloof in een afgescheiden-ik niet meer te volgen. Ik zit midden in dit proces. Enerzijds kan ik rusten in mijzelf als gewaarzijn (bewustzijn), maar soms verlies ik me in angst en mijn kleine ik-je (ego). Het is goed om dit opgeschreven te hebben en misschien is het ook herkenbaar voor anderen. Ik ben erg benieuwd. Maar in de afgelopen rustige weken heb ik hele mooie momenten gehad en veel van de live-stream satsang van Roger Castillo bekeken. Ik had immers tijd! Ook dat riep soms weerstand op. Moet ik nu niet nieuw werk gaan najagen? Ik probeerde zo goed mogelijk te voelen wat klopte op dat moment. Gelukkig was de conclusie, wel kijken! Echt van genoten. 

Opluchting

Eén van de dingen die ik uit Roger’s satsang haalde is dat het leven jou leeft. “There is no do’er, just happenings in the present moment and you are aware of that”. Wat een opluchting! Veel puzzelstukjes vielen hiermee op zijn plek. Ik voelde al langer dat dingen zo lopen zoals ze moeten lopen. Er veel meer is dan toeval. Er zit een intelligentie in het leven wat wij totaal onderschatten, we lijken vast te zitten in ons geloof dat wij het leven bepalen en controleren. Als dat zo zou zijn, dan zouden we toch alleen maar positieve gedachten denken? Of bij lastige situaties je schouders ophalen en weer doorgaan? Nee, dat kunnen we niet. Niet voor niks kampen miljoenen mensen met depressie, angst, stress en burn-out klachten. Krijgen we nare ziektes, fysieke klachten of krijgen te maken met mensen die overlijden.

We overschatten onze invloed op het leven

Dus als we heel eerlijk zijn dan overschatten wij onze invloed op ons leven. Volgens mij vinden we het doodeng om onze eigen kwetsbaarheid toe te geven. Want we zijn kwetsbaar. Elk moment kan er iets gebeuren. Je relatie kan uit gaan, jij of een naaste kan ernstig ziek worden of je verliest je baan. Dit lijkt misschien slecht nieuws. Maar als je het boek van Fokke Obbema erbij pakt dan is het tegenovergestelde het geval.

Kwetsbaarheid is iets prachtigs

Ook in het boeddhisme wordt bewust gekozen om wel bij zoiets kwetsbaars als de dood stil te staan. Het Tibetaanse boek van leven en sterven is een prachtig boek hierover. Zelf heb ik ook meditaties over de dood ondergaan, heel bijzonder. Het had op mij het effect dat we inderdaad nietig zijn en het motiveerde mij om bewuster te leven. Meer te genieten. Ooit ga ik er een masterclass over geven, ‘de kunst van het leven’. Eén van mijn favoriete boeken op dit vlak is bewust leven en bewust sterven.

In het boek de top vijf spijtbetuigingen van Bronnie Ware, stond op nummer één: ‘ik wilde dat ik de moed had gehad om trouw aan mezelf te blijven, in plaats van te leven zoals anderen van mij verwachtten. Dit gaat over eerlijkheid, jezelf durven te zijn. Als je dit wilt doen, moet je jezelf blootgeven en dat maakt kwetsbaar. We voelen ons vaak letterlijk weer dat kwetsbare kind van vroeger. Maar als je het durft, dan ga je merken dat je relaties verdiepen, ervaar je een nieuw soort openheid en ontstaat er rust en plezier die voorheen nauwelijks ruimte kreeg. Mocht je overigens Brene Brown nog niet kennen dan is deze Ted video zeer de moeite waard. Erg inspirerend allemaal maar hoe pas je het toe in het dagelijkse leven? Daar gaat het immers om. Dat je in je normale leven tevreden en gelukkig bent.

Tips om je interne kwetsbaar kind te omarmen en eerlijkheid toe te passen in het dagelijks leven:

1. Leer keuzes te maken op het moment en je gevoel te volgen. Neem even de tijd en check wat goed voelt. Maak een keuze vanuit liefde en kracht in de plaats van angst en pleasen. Hou de nummer 1 spijt van stervenden in gedachten (trouw blijven aan jezelf).

2. Geef eerlijk aan jezelf toe als je het even niet weet en durf gewoon te wachten. Herken dat iedereen het soms niet weet. En de onrust van het niet weten neem je voor lief en ga je aan.

3. F**K it’ was het motto van een client ooit. Het was haar manier om te zeggen, ik ga nu voor mezelf staan en me niet te veel aantrekken van de buitenwereld. Ik moet heel erg denken aan die sterke Afro-Amerikaanse vrouwen. Zoals de vrouwelijke hoofdrolspeelster van het verfilmde waar gebeurde verhaal ‘Best enemies’. Een houding van ‘we zijn eeuwenlang achtergesteld, maar het houdt nu op! Hetzelfde kan je voor jezelf doen. Zie dat je kwetsbare kant, het kwetsbaar kind, niks afdoet aan deze kracht. Vanuit het voelen van die pijn kan enorme kracht voor verandering voortkomen. 

4. Stop met perfect te willen zijn. Het is een Mission impossible en het kost bakken met energie. Omarm je imperfectie en zie dat we allemaal imperfect zijn en in zekere zin allemaal kwetsbare kinderen zijn. Zie het als een strategie van je kwetsbaar kind, die je als kleine jongen of meisje nodig had om te overleven. Zelfs cruciaal was voor je overleving. Maar vraag je jezelf af of dat nu nog zo is? Ben ik nu nog zo afhankelijk voor mij geluk van anderen? Als je antwoord nee is, dan breng veiligheid, geluk en plezier in je leven, vanuit je authentieke zelf. Doe dat op jouw manier en op jouw tempo. 

5. Probeer de feedback, juist degene die je raakt en waarvan je in de verdediging schiet, echt te horen en als kans te zien om eerlijk naar jezelf te kijken. Ik kreeg laatst een onverwachte negatieve online beoordeling en eerst dacht ik wat onaardig. Maar het bracht me wel aan het denken en ik kon me in sommige aspecten zelfs goed vinden.

6. Ben niet alleen eerlijk naar jezelf (daar begint het mee) maar ook naar anderen. Zeker als je soms, net als ik, de neiging hebt conflicten te willen vermijden. Ik heb geleerd dat je nooit ongevraagd advies geeft aan mensen, behalve je eigen familie en beste vrienden, maar als je er zelf onderdeel van bent dan juist wel. Als je dapper genoeg bent om het te doen, dan begin met zo’n gesprek met ‘apenvlooien’. Even over koetje en kalfjes praten en als iedereen een beetje geland is, dan je verhaal doen. Daarna is het van groot belang het bij jezelf te houden. Wat het bij jou doet en het liefst met concrete voorbeelden. Zo kan de ander naar je luisteren zonder zich direct aangevallen te voelen.

7. Vertrouw je intuïtie. Vaak voel je wel als je niet eerlijk of authentiek heb gehandeld. Geen probleem, gebeurt ons allemaal, maar schuif het niet weg. Erken het en kijk of je er iets mee wil of kan doen.

8. Durf op iets, zeker als je zelf een fout gemaakt hebt, terug te komen. Zowel privé als in een professionele setting. Het vraagt eerlijkheid en moed om dat te doen. Het voelt misschien kwetsbaar of als falen maar ik vind het juist altijd erg krachtig als mensen dit doen. 

9. Accepteer dat je diepste negatieve geloof (pijnlichaam) je makkelijk, snel en vaker zullen gaan raken. Omarm je kwetsbare kind en bekijk het met compassie. Zie de gedeelde menselijkheid hiervan, iedereen zal dit – in meer of mindere mate – herkennen.

10. Eerlijk toegeven dat je die minder mooie kant van je vader of moeder, je toch stiekem wel erg bekend voor komt. Erken gewoon dat dat zo is en het gevoel, je reactie of overtuiging zal meteen al minder grip op je hebben. Het ongeduld van mijn vader is mij niet vreemd. Lange tijd (h)erkende ik het niet, maar hoe meer ik dat wel doe, hoe korter de ongeduld blijft hangen. 

Accepteer jezelf – accepteer het kwetsbaar kind in je 

Geef ook toe aan jezelf dat conditioneringen die je liever niet zou willen zien, er nou eenmaal diep ingebakken zitten. Vaak zit deze verdediging diep in ons systeem geworteld en hebben we die al jong in onze kinderjaren aangeleerd. Maar zie vooral in, dat de conditioneringen (het kwetsbaar kind in ons) niet het probleem is maar hoe jij je ertoe verhoudt. Besef dat de geest (het brein, je systeem, ego) constant bezig is met overleven. De enige manier waarop ie dat kan doen is proberen het leven te beïnvloeden. Controle, oplossingen en denken. Ga hier niet tegen in gevecht. Zie dat dit gewoon zo werkt. Waardoor je meer helderheid hebt over de situatie en je er niet in mee gezogen hoeft te worden. Je laat de dingen als het ware door je heen gaan. Als het niet goed voelt, dan stop je even en adem je even. Neem een moment voor jezelf en voel vanuit dit moment, wat goed en oprecht voelt. Vaak weten we wel wat dat is, alleen brengt angst ons soms in verwarring. Laat dat ook weer toe en kom terug bij jezelf. 

Je bent dat gewaarzijn

Als we nog wat dieper kijken, dan zien we misschien dat alle dingen in ons gebeuren, in onze essentie. In ons gewaarzijn. De gebeurtenissen die uit de conditioneringen komen, gebeuren gewoon. Die gebeurtenissen zeggen niks over wie jij en ik (in essentie) zijn. Zie dat ons gewaarzijn alles toe laat, aanschouw het en zie dat het de ‘plek’ is waarin alles vrij kan bewegen. Dat gewaarzijn ben jij. Dit is niet een object wat je kan vastpakken maar juist datgene waarin alles gebeurt. Hoe meer je hierin relaxt, hoe meer je jezelf als gewaarzijn zal ervaren. Soms helpt het om jezelf te bevragen. Bijvoorbeeld wie of wat je bent als er geen gedachte is? Wat ben je eigenlijk zonder denken? Misschien kan je het niet verwoorden (hoeft ook niet), maar voel dat je aanwezig bent. Niet als een object maar als iets anders. Laat de identificatie met je kwetsbaar kind los. Het kwetsbare kind gevoel komt op, maar het is niet wie jij en ik in essentie zijn. Dat gevoel is iets wat komt en gaat. Net als gedachten, geluiden en alle ervaringen. 

Vrijheid

Proef je de enorme vrijheid die hierin schuilt? Dat je niks aan jezelf of de wereld hoeft te veranderen, maar alleen te zien wie je in essentie bent. Waardoor je de verhouding naar objecten vanzelf verandert en het gevecht ( van angstvallig vasthouden als het fijn is of verzetten als het niet fijn is) stopt. Je kan ontspannen, achterover leunen en alles gewoon laten gebeuren. Spontaan keuzes maken in het moment en vertrouwen dat het leven jou precies die richting op stuurt die het wil.

Overgave en nederigheid

Er zit ook iets van overgave en nederigheid (humility) in. Doordat je beseft dat achter en in alle mechanismen en gebeurtenissen in de wereld een veel groter complexiteit en intelligentie zit dan onze geest kan begrijpen. Laten we eerlijk tegenover onszelf zijn en onszelf niet groter maken dan we zijn. Als dit jouw eigen ervaring wordt dan zal je het leven makkelijker kunnen gaan vertrouwen. Zodat je kwetsbaar, gevoelig, open, onbevreesd, eerlijk, tevreden en met vertrouwen de wereld in kan stappen. En besef dat je nooit een eindpunt hoeft te bereiken of ergens naar toe hoeft. Je kan nooit ergens aankomen, er is geen eindpunt. Je gaat zien dat we er allemaal al zijn en langzaam aan zal de verhullende mist voorbij trekken. En zal het kwetsbaar kind in je met open armen ontvangen worden, elke keer weer. 

“True sincerity reveals a powerful form of clarity and discernment that is necessary in order to perceive yourself honestly without flinching or being held captive by your conditioned mind’s judgments and defensiveness.”

Adyashanti