Mindfulness en sportprestatie verbeteren

Wat gebeurt er met atleten die in ‘de zone’ komen? En hoe kom je daar? Een vraag die veel atleten zich stellen, maar waar weinigen antwoord op lijken te hebben. Hoe kan mindfulness, sport en je mentale gesteldheid hierin een rol spelen? Op welke manier kan je (meer) in de zone (de flow) komen. Deze blog dus gaat over Mindfulness, sport en flow. Auteur Craig Lambert beschrijft atleten die in ‘the zone’ waren als volgt:

• Ze waren volledig gefocust op het huidige moment.
• De tijd vertraagde.
• Ze konden heel goed begrijpen hoe het volgende stuk zich zou ontwikkelen, zonder erover na te hoeven denken.
• Winnen was niet in hun gedachten; de focus lag op de reis en niet op de bestemming.
• Iedereen en alles leek op een energieke, uniforme manier verbonden: tegenstanders, scheidsrechters, boot, roeispanen, water etc. 
• De ervaring overstijgt het fysieke en mentale; het bewustzijn groeide en een gevoel van afscheiding ging weg.
• Prestatieniveaus gingen omhoog. 

Mindfulness en in de ‘zone’

Dit is inspirerend om dit te lezen, toch!? Hoe mindfulness, sport en spiritualiteit een directe link hebben met de ultieme sportprestaties leveren en in ‘the zone’ of flow zijn.  Later zullen we zien hoe in de zogenoemde ‘flow readiness’ te komen. Een van de beroemdste sportcoaches aller tijden, Phil Jackson, heeft er een heel inspirerend boek over geschreven. Hij is degene die mindfulness-meditatie introduceerde bij de Chicago Bulls (o.a. Michael Jordan) en bij de LA lakers (met o.a. super ster Kobe Bryant) en hij won 11 kampioenschappen. Dat is uitzonderlijk veel en een belangrijke oorzaak hiervoor, zo blijkt uit zijn boek, was mindfulness. Hij bracht mindfulness en sport-expert George Mumford bij zijn team en George is één van de grote namen op dit gebied. 

George Mumford

“Het leven draait, ik paraphrase George Mumford, om de stimulus die we ervaren in de wereld en de manier hoe wij hierop (in onze gedachten) reageren. In plaats van automatisch reacties, kunnen we het tegenovergestelde doen. Simpelweg door stil te worden, aandacht te schenken aan wat er is, dat zonder oordeel er laten zijn en handelen vanuit kalmte. Dit zal ons leiden naar transformatie, vrijheid en flow. Deze kalme ruimte is wat de aandachtige atleet in het huidige moment verankert en zijn of haar hoge prestaties en flow mogelijk maakt.” In de video hieronder kun je meer van hem bekijken. 

Een ander inspirerende persoon op dit gebied, Joseph Campell, schrijft in zijn boek The power of Myth: “The athlete who is in championship form has a quiet place in himself. But unless this center has been found, you’re torn apart. Tension takes over.” Kortom die stille plek in jezelf vinden speelt een cruciale rol om op hoog niveau te presteren maar ook leren omgaan met je spanning.  

Mijn eigen ervaring

Ik herken dit in mijn eigen ervaring en op mijn eigen amateur level tennis. Maar welk niveau je ook speelt, jij herkent misschien ook wel dat flow het soms van je overneemt. Je komt in de zone en dingen gaan vanzelf. Allereerst is het belangrijk dat je jezelf uitdaagt in je sportbeoefening. Het moet binnen handbereik zijn, maar tegelijkertijd ook buiten je comfort zone zijn en daarin het onbekende durven op te zoeken. 

Blijf bij wat er is

Denken is belangrijk, maar soms moet je het ook juist loslaten en in het moment zijn. Je kent het wel, die momenten waarop je niet nadenkt over de manier waarop je de bal raakt, je voeten neerzet of de zeilen heist. Het gebeurt gewoon. Je leert te kiezen tussen overgave en denken. Het gaat erom dat jezelf gaat ervaren dat te veel denken contraproductief kan werken en je niet in flow komt. Vaak maken we het erger, de kritische stem komt op en plots lopen we achter de feiten aan. 

Mindfulness, sport en flow

Het is een gemoedstoestand, zoals hierboven beschreven, die flow mogelijk maakt en je optimaal leert presteren. Het blijkt cruciaal dat je leert toestaan wat er is. Als je gefrustreerd bent dan ben je gefrustreerd, als je geniet, geniet je. Klinkt simpel, maar vaak willen we onze gemoedstoestand veranderen, maar dat werkt dus averechts. Hoe meer we roeren in het glas modderig water (onze gedachten en emoties) hoe troebeler het glas wordt. Voor mij zijn die flow-momenten erg vergelijkbaar met verliefd zijn. Het gaat gewoon zonder moeite, je wordt één met de ervaring, de grenzen tussen jou en de ervaring en de ander vervagen. Net zoals in de liefde kan je de kans op flow vergroten en er dan op leren vertrouwen. In sporten ga je de factoren beïnvloeden die de kans op flow vergroten. Hierover later meer. 

Alleen maar dit moment

Eigenlijk ga je niet naar het huidige moment, het is meer alsof je er elke keer weer thuis komt. In werkelijkheid kan je het huidige moment niet eens verlaten. Het verleden en de toekomst zijn slechts mentale constructies. Anderen aspecten voor een top (sport) presentatie zijn natuurlijk ook van belang. Het oefenen van je vaardigheden, bewegingen, fysieke training, technieken en tactieken etc. Maar vaak stopt het daar en wordt het belang van een sterke mentale state-of-mind en van ‘flow readiness’ over het hoofd gezien. Mensen zoals Mumford, Joseph Campbell en Mihaly Csikszentmihalyi en Susan A. Jackson brachten mindfulness in de sportwereld. De laatste twee hebben een prachtig boek geschreven over dit onderwerp. Hieronder een beroemde TED-talk over flow.

Tien tips hoe we via mindfulness, sport in ‘the zone’ of in flow kunnen komen:

1. Controle en de illusie van multi-tasking loslaten. Laat de dingen zijn zoals ze zijn. Durf fouten te maken, we weten niet of dat slecht is. Misschien moest het zo gebeuren, zodat je iets heel belangrijks leert. Leer te vertrouwen, dat het leven je brengt wat je nodig hebt.
2. Onderscheid tussen interpretatie en directe ervaring. Leer je oordelen over wat er gebeurt vaker los te laten en ga terug naar dit moment. 
3. Er is alleen dit moment. Blijf daar!
4. Accepteer dat alles verandert – altijd. Hierdoor creëer je een state of mind die sterk en flexibel is. ”Niemand stapt ooit twee keer in dezelfde rivier, want het is niet dezelfde rivier en hij is niet dezelfde man” Heraclitus.
5. Mindfulness cultiveert vertrouwen en is gebouwd op wijsheid. Te veel zelfvertrouwen is blind geloof. Als je te wijs wordt, word je cynisch. Je moet beide cultiveren. Te veel doen werkt niet en te weinig ook niet. Net zoals bij het spelen van een gitaar, niet te strak maar ook niet te los. Balanceer je inzet en accepteer dat wat er moet gebeuren, ook zal gebeuren, vooral nadat je alles hebt gedaan wat je kan. Laat de illusie van controle los. 
6. Breng mindfulness in je dagelijks leven. Het is geen truc of methode, maar een manier van leven. Dus als je het niet in je dagelijkse leven toepast, zal het niet het gewenste effect hebben. Je wilt het een ​​geïnternaliseerde gemoedstoestand maken. Zodat wat er ook gebeurt, juist ook bij onverwachte (sport) dingen, je een zeker evenwicht vindt.
7. Leer je gemakkelijker te voelen bij ongemak. Zie en accepteer dat angst / onzekerheid kan opkomen bij een uitdagende (sport) prestatie. Vooral als je ergens voor wilt gaan wat je nog nooit gedaan hebt. Logisch dat je lichaam daarop reageert, het heeft evolutionair technisch geleerd je te beschermen voor angst. Alleen je brein (lichaam) weet alleen het verschil niet tussen echt fysiek gevaar en mentaal gevaar. Ga elke dag een stap vooruit, met slow motion kom je er sneller.
8. Achterhaal je intentie. Leer te sporten en te trainen vanuit je hart, je drive en passie in plaats vanuit angst dat mensen je niet goed genoeg vinden. Vaak beginnen we met dit angstdeel, de wereld laten zien dat we ertoe doen, en dat is prima. Maar ga je intentie, je intrinsieke motivatie erachter onderzoeken. Volg dit gevoel en deze passie. Het achterhalen van je kernwaarden kan je hierin helpen.
9. Creëer een zekere stabiliteit in de geest. Leer dingen te laten gebeuren en maak ruimte tussen direct ervaren en de interpretatie. Leer controle (en illusie van multi-tasking) los te laten en dingen los te laten. Maar belangrijker nog, durf fouten te maken. Vertrouw erop dat je dat leert wat nodig is. 
10. Maak bewuste keuzes en kijk waar je de grootste impact hebt. Accepteer dat je niet zo goed bent in sommige dingen. Bepaal waar je je energie in wilt steken. Kies waar je de grootste impact hebt en concentreer je daarop. Je kan vaak niet alles optimaal maken. Mooie video hierover van de coach (Mark Lammers) van het hockey team wat olympisch kampioen werd. Vind je dit lastig om dit alleen te doen of weet je niet hoe hier verder mee aan de slag te gaan? Je kan altijd een vrijblijvend kennismaken aanvragen. 

Laten we eindigen met de mooie uitspraak van Joseph Campbell  hieronder. Ik hoop dat dit je aan het denken heeft gezet en je misschien zelfs wel geïnspireerd heeft in  je (sport)beoefening!

Follow your bliss and the universe will open doors where there were only walls.

Joseph Campbell